Stappenplan nazorg na een schokkende gebeurtenis op de sportvereniging

Kom als team bij elkaar zodat je praktische zaken kunt regelen. Zoals de opvang van het slachtoffer (of slachtoffers) en het afstemmen van de vervolgstappen die recht doen aan alle betrokkenen. Na een schokkende gebeurtenis – bijvoorbeeld ongewenste sexting of ernstig geweld op het sportveld – is de kans groot dat er onrust ontstaat. Die onrust of stress laat zich het beste beperken met heldere, open communicatie.

Bepaal samen de omvang en impact van wat er gebeurd is en zet acties op een rij: wie doet wat en wanneer? Denk aan het opvangen van het slachtoffer, het gesprek met de leden, het informeren van de ouders van pupillen, en hoe je omgaat met mogelijke media-aandacht of met de dader(s). En wat kunt je doen om herhaling te voorkomen? Weet dat je voor advies hierover terechtkunt bij je sportbond of het CVSN. Ook Slachtofferhulp kan je bijstaan in het proces, bijvoorbeeld ter ondersteuning bij informatiebijeenkomsten.

Als bestuurder of begeleider van een sportvereniging ben je (onder sporttuchtrecht) verplicht vermoedens van seksuele intimidatie meteen te melden aan je eigen sportbond of het Instituut Sport Rechtspraak ISR. Dit doe je direct, volgens de meldcode voor sportorganisaties. Daarmee help je meteen voorkomen dat iemand bij een andere vereniging opnieuw in de fout gaat. Een (aanvullende) melding bij het CVSN draagt hier verder aan bij. Bij het CVSN kun je ook terecht voor advies over te nemen acties en ondersteuning.

Na een schokkende gebeurtenis is het van groot belang om de slachtoffers goed op te vangen en het gesprek met hen aan te gaan. Voor een slachtoffer kan het een grote stap zijn om te praten over wat er gebeurd is. Ze schamen zich vaak of voelen zich schuldig, vooral bij (online) seksueel misbruik. Blijf rustig, luister, toon begrip en benadruk dat diegene niet alleen staat en geen schuld heeft. Probeer uit te zoeken waar hij of zij behoefte aan heeft en bespreek wat je kunt doen en wat iemand zelf kan doen. Wijs ook op de mogelijkheid om aangifte te doen en ondersteuning te krijgen van Slachtofferhulp.

Tips voor gespreksvoering

Bij een (vermoeden van) een ernstig delict kan door verontwaardiging, angst of ontreddering onrust ontstaan. Zeker wanneer er mogelijk meer slachtoffers (of daders) betrokken zijn en nog niet helemaal duidelijk is wie direct betrokken zijn, levert dit stress op. Dit houd je niet tegen door te proberen alles achter gesloten deuren op te lossen of de zaak zo klein mogelijk te houden. Bepaal daarom samen hoe je alle betrokkenen – leden, ouders van pupillen, medewerkers en vrijwilligers - gaat informeren. Je kunt bij je sportbond ondersteuning vragen om deze communicatie goed vorm te geven.

Deel het nieuws (in overleg met de politie) en informeer leden over de vervolgstappen die je van plan bent te nemen. Doe dit bij voorkeur in kleine groepen. Breng de informatie zo duidelijk en direct mogelijk. Blijf daarbij rustig en toon inlevingsvermogen als de reacties loskomen. Geef leden de ruimte mee te denken over maatregelen om herhaling of erger te voorkomen. En laat weten dat leden die daar behoefte aan hebben, terechtkunnen bij een trainer, de bestuurder of de vertrouwenscontactpersoon van de bond of de club. Zo hebben zij ook zicht op de reacties, en kunnen zij inschatten waar behoefte aan is.

Breng de ouders van jonge leden op de hoogte (ook weer in overleg met de politie). Afhankelijk van wat er gebeurd is, kun je bijvoorbeeld kiezen voor een brief, een informatiebijeenkomst of individuele gesprekken. Benoem een contactpersoon bij de sportvereniging, bij wie ouders terechtkunnen met vragen en probeer indien nodig ook voor hen hulp te organiseren.

Neem maatregelen binnen de vereniging om herhaling te voorkomen, afhankelijk van wat er is voorgevallen. Als je leden en ouders van pupillen hier invloed en zeggenschap in geeft, zorgt dit ervoor dat zij zich gehoord voelen. Dit helpt ook stress te verlagen. En de kans is groot dat het goede ideeën oplevert. Je sportbond kan je ondersteunen bij het opstellen van beleid en de invoering van maatregelen.

Het Centrum Veilige Sport (onderdeel van NOC*NSF) heeft het High 5! Stappenplan ontwikkeld om grensoverschrijdend gedrag te voorkomen. Hiermee kun je beleid en regels opstellen voor de vereniging en praktisch toepassen. 

Naar het High 5! Stappenplan 

Is er sprake van een strafbaar feit? Dan schakel je de politie in. Slachtofferhulp Nederland kan slachtoffers hierbij praktische en emotionele ondersteuning bieden, en hen bijvoorbeeld helpen de afweging te maken of aangifte doen de beste keuze is.

• Als een betrokkene er behoefte aan heeft om buiten de sportvereniging met iemand te praten, dan kan deze contact opnemen met Slachtofferhulp Nederland via 0900-0101.
• Via Slachtofferhulp Nederland of het Centrum Veilige Sport Nederland kunnen slachtoffers van een strafbaar feit anoniem hun verhaal delen met een hulpverlener.
• Het Centrum Veilige Sport Nederland heeft ook veel expertise in huis over misstanden in de sport, zoals doping of matchfixing, maar bijvoorbeeld ook aan zaken die niet direct te kwalificeren zijn als strafbaar feit. Denk bijvoorbeeld aan dubieuze trainingstechnieken en vormen van machtsmisbruik, soms met blijvende lichamelijke of psychische schade tot gevolg.
• Via Sporters voor Sporters kunnen slachtoffers van seksuele intimidatie in de sport in contact komen met lotgenoten.
• Na misstanden in de sport kan Perspectief Herstelbemiddeling bemiddelen tussen slachtoffer en dader of pleger. Ook bestuursleden van sportverenigingen of bonden kunnen deelnemen. Veel slachtoffers hebben de behoefte om vragen te stellen en hun verhaal te doen. Contact kan helpen om een stap verder te komen in het herstelproces. 
• Is er veel media-aandacht voor de gebeurtenis? Namens de Familie ondersteunt slachtoffers en nabestaanden die het middelpunt van het nieuws zijn geworden na grote persoonlijke calamiteiten.
• Ben je als trainer of sportbestuurder zelf slachtoffer? Dan kun je ook terecht bij Slachtofferhulp Nederland.

Trainingen

• Op de webiste van Centrum Veilige Sport vind je gratis e-learningmodules over onderwerpen waarmee je in jouw sportvereniging te maken kunt krijgen, zoals pesten, discriminatie, matchfixing en seksuele intimidatie.
• Slachtofferhulp Academie biedt trainingen op maat over omgaan met slachtofferschap. De trainingen worden afgestemd op de behoeften van je sportvereniging

Whitepapers en onderzoeken

• Het onderzoeksrapport Ongelijke Leggers van de KNGU, over grensoverschrijdend gedrag in de turn- en gymsport
• Meer onderzoek: Feiten en cijfers van Centrum Veilige Sport. 

Websites

• Centrum Veilige Sport
• De Stilte verbroken (lotgenotencontact)